Ιωάννης Μιχαήλ Χαλκιάς: Ένας από τους πρώτους και πιο ηρωικούς αεροπόρους της Ελλάδας.

Γράφει ο Γιώργος Χ

Ο Ιωάννης Χαλκιάς υπήρξε ένας από τους πρώτους και πιο ηρωικούς αεροπόρους της Ελλάδας, του οποίου η ζωή και η θυσία παραμένουν εμβληματικές στην ιστορία της Πολεμικής Αεροπορίας.

Ο Ιωάννης Χαλκιάς γεννήθηκε το 1893 στα Καρδάμυλλα της Χίου όπου υπηρετούσε ως ιερέας ο πατέρας του Μιχαήλ.

Κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων (1912-1913) κατατάχθηκε σε ηλικία 19 ετών ως εθελοντής στο Ναυτικό Σώμα, όπου διακρίθηκε για την αφοσίωσή του, την ευφυΐα του και τις στρατιωτικές του ικανότητες. 

Το 1914 - 1915, σε ηλικία 21 ετών, υπηρετώντας ως απλός ναύτης, χωρίς να είναι αξιωματικός απόφοιτος κάποιας στρατιωτικής ακαδημίας, με την προτροπή του τότε Πρωθυπουργού Ελευθερίου Βενιζέλου, μετέβη στη Γαλλία, χωρίς να γνωρίζει ούτε μία λέξη γαλλικά, για να εκπαιδευτεί στη Σχολή Farman, μία από τις πιο απαιτητικές αεροπορικές σχολές της εποχής όχι μόνο στην Ευρώπη αλλά παγκοσμίως. Θα την περιγράφαμε ως το "Χάρβαρντ" των αεροπόρων.

Εντός 8 μηνών διδάχτηκε τη γαλλική γλώσσα στην οποία αρίστευσε. Μετά την ολοκλήρωση της αεροπορικής εκπαίδευσής του στην οποία επίσης αρίστευσε, επέστρεψε στην Ελλάδα και ανέλαβε καθήκοντα ως εκπαιδευτής στην Ελληνική Πολεμική Αεροπορία η οποία τότε δεν υπήρχε ως ξεχωριστός κλάδος των Ενόπλων Δυνάμεων αλλά ανήκαν κάποια αεροπλάνα της στον Ελληνικό Στρατό Ξηράς και κάποια άλλα στο Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό ("Ελληνικό Βασιλικό Ναυτικό" τότε).

Ο Ιωάννης Χαλκιάς ως ναύτης υπαγόταν στο Πολεμικό Ναυτικό. 

Μετά την επιστροφή του στην Ελλάδα, στις 17 Σεπτεμβρίου 1915, του απονεμήθηκε ως "φυσικού ταλέντου άνευ στρατιωτικής ακαδημίας" ο βαθμός του Σημαιοφόρου του Πολεμικού Ναυτικού (αντίστοιχος βαθμός του ανθυπολοχαγού Στρατού Ξηράς) και διατάχθηκε να παρουσιαστεί στο Βασιλικό Ναυτικό Αεροδρόμιο, όπου ανέλαβε ως μέλος της ομάδας εκπαιδευτών τη διδασκαλία και οργάνωση της νεοσύστατης Ναυτικής Αεροπορίας η οποία τότε ονομαζόταν "Ναυτική Αεροπορική Υπηρεσία" (ΝΑΥ). 

Ο Χαλκιάς συμμετείχε ενεργά ως ναύτης στους Βαλκανικούς Πολέμους του 1912 -1913 και στη συνέχεια το 1917 στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ως ο νεότερος (24 χρονών) αεροπόρος και εκπαιδευτής αεροπόρων της Ελλάδας την εποχή εκείνη. 

Στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο η Ελλάδα συγκρότησε την αεροπορική  «Μοίρα Ζ» η οποία υπαγόταν στο Πολεμικό Ναυτικό και μέλη της ήταν περίπου 12 Έλληνες αεροπόροι ανάμεσα τους και ο Ιωάννης Χαλκιάς και η οποία εκτελούσε ανθυποβρυχιακές αποστολές, βομβαρδισμούς και δίωξη εχθρικών αεροσκαφών, χρησιμοποιώντας κυρίως μαχητικά διπλάνα Sopwith Camel Βρετανικής προέλευσης εξοπλισμένο με 2 επίσης Βρετανικά πολυβόλα Vickers διαμετρήματος 7,7mm.

Επικεφαλής ήταν ο Πλωτάρχης ΠΝ (ισοδύναμο ταγματάρχη ΣΞ) Αριστείδης Μωραϊτίνης τον οποίο οι Σύμμαχοι (Βρετανοί και Γάλλοι) τον αποκαλούσαν "Ο άσσος της Μεσογείου". Ο Μωραϊτίνης σε αντίθεση με τον Χαλκιά, προερχόταν από τη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων και ήταν και 2 χρόνια μεγαλύτερος. Η σχέση τους όμως ήταν εξαιρετική. 

Ο Μωραϊτίνης ήταν ο καλύτερος σε αερομαχίες εκ των Ελλήνων αεροπόρων έχοντας πετύχει 9-10 καταρρίψεις εχθρικών αεροσκαφών. Για να θεωρηθεί άσσος ένας αεροπόρος πρέπει να έχει πετύχει 5 καταρρίψεις.

Ο Χαλκιάς από την άλλη παρά το πολύ νεαρό της ηλικίας του (μόλις 23 ετών όταν άρχισε ως εκπαιδευτής)  κατά γενική ομολογία ήταν ο καλύτερος Έλληνας εκπαιδευτής για νέους αεροπόρους καθώς και φημισμένος για τις ικανότητες του στις αποστολές αεροπορικής αναγνώρισης και πολυβολισμού-βομβαρδισμού εχθρικών θέσεων εδάφους.

Ο Ιωάννης Χαλκιάς ως αξιωματικός της Βασιλικής Ναυτικής Αεροπορίας, εκτέλεσε σειρά επιχειρήσεων εναντίον εχθρικών Γερμανικών και Τουρκικών πλοίων και στόχων στα Στενά των Δαρδανελίων, καθώς και στα βόρεια και ανατολικά παράλια του Αιγαίου. 

Συμμετείχε επίσης σε Συμμαχική αποστολή βομβαρδισμού της Σμύρνης με μεγάλη επιτυχία.

Κατά τη διάρκεια μιας από αυτές τις επιχειρήσεις, μια νυχτερινή επιδρομή στα Στενά των Δαρδανελίων στις 25 Ιουνίου 1917 μαζί με τον συγκυβερνήτη-παρατηρητή στόχων εδάφους Βαρθολομαίο Λάζαρη, το αεροσκάφος τους καταρρίφθηκε από αντιαεροπορικά πυρά στην χερσόνησο της Καλλίπολης. 

Ο Ιωάννης Χαλκιάς σε ηλικία 24 ετών, έτος 1917 χωρίς όργανα νυχτερινής πτήσης,  ούτε σε οργανωμένο αεροδρόμιο, κατάφερε να προσγειώσει επιτυχώς αεροσκάφος Sopwith Camel μέσα στο πυκνό σκοτάδι χρησιμοποιώντας ως μοναδικό φωτισμό προσγείωσης τον "φωτισμό" του φλεγόμενου αεροσκάφους του κι ενώ ο καπνισμένος κινητήρας του περιόριζε την ορατότητα σε ένα αεροσκάφος που έτσι κι αλλιώς το σχέδιο του δεν έδινε στον χειριστή και την καλύτερη ορατότητα κατά τη φάση της προσγείωσης. 

Πρόκειται για μια από τις καλύτερες αναγκαστικές προσγειώσεις αεροπόρου όχι μόνο στην Ελληνική αλλά στην ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ στρατιωτική ιστορία.

Οι δυο αεροπόροι, συνάδελφοι και φίλοι τραυματίστηκαν ελαφρά και ξεκίνησαν πορεία διαφυγής με τα πόδια με στόχο να βρουν κάποια βάρκα στην ακτή της Καλλίπολης κι από εκεί να περάσουν σε Ελληνικό νησί ή να συναντήσουν κάποιο συμμαχικό πλοίο. Πριν ξεκινήσουν  κατέστρεψαν όλα τα πολεμικά έγγραφα, που είχαν πάνω τους. Ωστόσο η προσπάθεια διαφυγής τους απέτυχε. Ο καπνός, από το φλεγόμενο αεροσκάφος, οδήγησε τους τούρκους στο σημείο της προσγείωσης και σε λίγη ώρα εντόπισαν τα ίχνη τους.

 Οι δυο Έλληνες πιλότοι αιχμαλωτίστηκαν.

Χαλκιάς αριστερά, και Λάζαρης δεξιά.

Η ανάκριση ήταν βάναυση και εκτός ορίων. Τους Τούρκους ανακριτές επόπτευαν Γερμανοί αξιωματικοί, που ήταν σύμμαχοι και πολεμικοί καθοδηγητές τους. 

Τόσο ο Χαλκιάς όσο και ο Λάζαρης δεν έδωσαν καμία στρατιωτική πληροφορία και βρήκαν φρικτό θάνατο μετά τα απάνθρωπα βασανιστήρια. Αναφέρεται ότι οι Τούρκοι τους κάρφωσαν πέταλα αλόγου στα πόδια και τους χτυπούσαν αλύπητα.

Η θυσία του Ιωάννη Χαλκιά, 66 χρόνια μετά τον θάνατο του τιμήθηκε με την ονοματοδοσία του Στρατοπέδου Καρδαμύλων, όπου το 1983 επί κυβέρνησης Ανδρέα Παπανδρέου (που τότε ήταν και Υπουργός Άμυνας), τοποθετήθηκε χάλκινη προτομή του. Επιπλέον, ο Δήμος Χίου ονόμασε κεντρική οδό της πόλης σε «Οδό Αεροπόρου Χαλκιά», προς τιμήν του. 

Η ιστορία του Ιωάννη Χαλκιά αποτελεί παράδειγμα ηρωισμού, αφοσίωσης και θυσίας για την πατρίδα.