ΣΤΤΕΠ «ΔΙΑΣ»: Ένα ελληνικό επίτευγμα που δεν πρέπει να χαθεί

Γράφει ο Γιώργος Χ

Πριν από περίπου δύο εβδομάδες, η γαλλική Thales Group παρουσίασε στο Γενικό Επιτελείο Στρατού τις δυνατότητές της για την αναβάθμιση του Συστήματος Τακτικού και Τεχνικού Ελέγχου Πυρός (ΣΤΤΕΠ) “ΔΙΑΣ”. Η είδηση αυτή πέρασε ίσως στα “ψιλά”, όμως στην πραγματικότητα εγείρει σοβαρά ερωτήματα — όχι μόνο τεχνικής, αλλά και πολιτικής σημασίας.

Το «ΔΙΑΣ» δεν είναι ένα απλό πληροφοριακό σύστημα. Πρόκειται για μια καθαρά ελληνική δημιουργία, αποτέλεσμα συνεργασίας της ΕΑΒ, της SONAK και της Διεύθυνσης Πυροβολικού του ΓΕΣ. Αναπτύχθηκε με όραμα και μεθοδικότητα από Έλληνες αξιωματικούς και επιστήμονες ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του 1990, όταν η Ελλάδα επιχειρούσε να σταθεί στα πόδια της τεχνολογικά. Η πνευματική του ιδιοκτησία ανήκει στο ελληνικό Δημόσιο — και αυτό από μόνο του έχει βαρύνουσα σημασία.

Παρόλα αυτά, στην πρόσφατη παρουσίαση της Thales, δεν υπήρξε εκπροσώπηση της ΕΑΒ, δηλαδή του αρχικού κατασκευαστή  του συστήματος, που είχε αναλάβει επίσημα τη σύμβαση ανάπτυξης από το 2000. Η απουσία αυτή προκαλεί εύλογα ερωτήματα: πώς γίνεται να συζητείται η “αναβάθμιση” ενός ελληνικού συστήματος, χωρίς τη συμμετοχή του νόμιμου φορέα που το σχεδίασε και το κατασκεύασε?

Φαίνεται πως επαναλαμβάνεται ένα γνώριμο μοτίβο: 

Η υποκατάσταση της ελληνικής τεχνογνωσίας από ξένες εταιρείες. Ένα μοτίβο που, δυστυχώς, δεν αφορά μόνο την άμυνα, αλλά συνολικά την πολιτική αντίληψη που έχουμε για την ανάπτυξη. Η λογική ότι “ο ξένος τα κάνει καλύτερα” εξακολουθεί να κυριαρχεί, ακόμη κι όταν η ιστορία μας έχει δώσει άπειρα παραδείγματα του αντίθετου.

Το «ΔΙΑΣ» (DIAS = Digital Integrated Artillery System) είναι ένα πλήρως ελληνικό σύστημα ψηφιακού ελέγχου πυρός, το οποίο για δεκαετίες υπηρέτησε αξιόπιστα το Πυροβολικό. Με τη συνδρομή της Σχολής Πυροβολικού, Ελλήνων αξιωματικών ανέπτυξαν όχι μόνο το λογισμικό του, αλλά και του διαδόχου του, “ΗΡΑΚΛΗΣ”, παραχωρώντας μάλιστα τα δικαιώματα στο κράτος. Είναι λοιπόν η επιτομή αυτού που αποκαλούμε “εγχώρια αμυντική αυτάρκεια”.

Το 2023, η ΕΑΒ, σε συνεργασία με την εταιρεία ASTERION (εταιρεία διάδοχο της SONAK), παρουσίασε την πρότασή της για το “ΔΙΑΣ ΙΙ”. Μια σύγχρονη αναβάθμιση που περιλάμβανε ανανεωμένο περιβάλλον διεπαφής, υποστήριξη Android, συμβατότητα με τα τελευταία νατοϊκά πρότυπα και βελτιωμένη λειτουργικότητα ανά επίπεδο διοίκησης. Με λίγα λόγια, μια πρόταση απολύτως ρεαλιστική και τεχνολογικά ώριμη, που θα διατηρούσε το έργο στα ελληνικά χέρια.

Αξίζει να θυμηθούμε ότι από το 2017 υπήρξαν και εσωτερικές πρωτοβουλίες αναβάθμισης του «ΔΙΑΣ» από τη Διεύθυνση Πυροβολικού. Οι αξιωματικοί είχαν στόχο να το κάνουν πιο φιλικό, πιο εύχρηστο, με λιγότερες απαιτήσεις σε εξοπλισμό. Έγιναν επιτυχείς δοκιμές με solid state δίσκους, αναβαθμίσεις λογισμικού, ενίσχυση κυβερνοασφάλειας και μάλιστα προτάθηκαν RFID κάρτες για αυτόματη ρύθμιση δικτύων — μια ιδέα εξαιρετικά προχωρημένη για την εποχή.

Το σύστημα δοκιμάστηκε με επιτυχία ακόμη και σε μεγάλες αποστάσεις, αποδεικνύοντας τη σταθερότητά του σε πραγματικές συνθήκες. Υπήρξε ακόμη σχέδιο να επεκταθεί ώστε να υποστηρίζει διοικητικές λειτουργίες των μονάδων Πυροβολικού. Όμως, όπως συνέβη με πολλά άλλα έργα εκείνης της περιόδου, η οικονομική κρίση έβαλε φρένο.

Και εδώ έρχεται το κρίσιμο ερώτημα:

Πώς είναι δυνατόν, μετά από τόσες επενδύσεις, γνώσεις και χρόνια υπηρεσίας, να εξετάζεται σήμερα σοβαρά η αντικατάσταση του «ΔΙΑΣ» με ένα ξένο σύστημα;

Ποια λογική υπαγορεύει την εγκατάλειψη ενός αποδεδειγμένα λειτουργικού ελληνικού συστήματος για χάρη μιας “εισαγόμενης λύσης”?

Η Ελλάδα έχει χάσει πολλά “τρένα” στη βιομηχανία, αλλά ο τομέας της πληροφορικής και του λογισμικού είναι ένας από τους λίγους όπου μπορεί να σταθεί ισότιμα διεθνώς. Δεν χρειάζονται εργοστάσια δισεκατομμυρίων, αλλά πίστη στις δυνατότητες των ανθρώπων της.

Όχι μόνο των πτυχιούχων στον συγκεκριμένο τομέα αλλά ακόμα και "ερασιτεχνών".

 Αντί, λοιπόν, να στηρίζουμε τέτοια παραδείγματα, τα αφήνουμε να απαξιωθούν. 

Η περίπτωση του «ΔΙΑΣ» δεν είναι απλώς μια τεχνική υπόθεση. Είναι ένα τεστ πολιτικής ωριμότητας: θέλουμε πραγματικά να στηρίξουμε την εγχώρια αμυντική βιομηχανία όπως μας λέει συνέχεια ο Υπουργός Νίκος Δένδιας, ή θα μείνουμε για πάντα στη νοοτροπία της εξάρτησης?

Η απάντηση σε αυτό θα δείξει αν μπορούμε να σχεδιάζουμε το μέλλον μας — ή αν θα συνεχίσουμε να το αγοράζουμε.