Ο σχεδιασμός του Πολεμικού Ναυτικού για τα Κ/Β εναντίον στόχων επιφανείας

Παρ’ ότι η δημοσιονομική κατάσταση της χώρας δεν επιτρέπει νέες αγορές, το Π.Ν. υλοποιεί σταθερά τα τελευταία χρόνια ένα πρόγραμμα διατήρησης αλλά επίτευξης της καλύτερης δυνατής εκμετάλλευσης και του κρίσιμου αποθέματος κατευθυνομένων βλημάτων εναντίον στόχων επιφανείας που διαθέτει. Παρακάτω επιχειρούμε μια σύντομη επισκόπηση των πρόσφατων σχετικών εξελίξεων, επισημαίνοντας και ορισμένες άγνωστες πτυχές του θέματος. Ωστόσο δεν θα αναφερθούμε εκτενώς στα τεχνικά και επιχειρησιακά χαρακτηριστικά των εν υπηρεσία βλημάτων, καθώς αυτά μπορεί κανείς να τα βρει εύκολα στο διαδίκτυο ή στη σχετική βιβλιογραφία/αρθρογραφία.

Penguin

Η πλέον πρόσφατη είδηση, που πρώτη η e-Amyna έκανε γνωστή, είναι η απόφαση αντικατάστασης των 6 βλημάτων Penguin Mk.2 Mod.3 από 4 RGM-84 Harpoon σε καθ’ ένα από τα ΤΠΚ Combattante-IIIB, κλάσης Καβαλούδης. Οι σχετικές εργασίες εγκατάστασης (φορείς, εκτοξευτές, συστήματα ελέγχου βολής), το κόστος των οποίων είναι πολύ μικρό καθώς υλοποιούνται αποκλειστικά από προσωπικό και μέσα του Π.Ν., βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη στο P29 Σταράκης (που αποτελεί και το «πρωτότυπο» του προγράμματος) και στο P26 Ντεγιάννης, στους Ναυστάθμους Σαλαμίνας και Κρήτης αντίστοιχα. Οι εργασίες στα σκάφη αυτά προβλέπεται να έχουν ολοκληρωθεί το επόμενο τρίμηνο, για να ακολουθήσουν ακόμα δύο εντός του καλοκαιριού και το πέμπτο και τελευταίο έως το τέλος του έτους. Σημειώνεται ότι τα RGM-84 θα προέλθουν από την Φ/Γ F463 Μπουμπουλίνα και το ΤΠΚ P74 Βλαχάβαςπου έχουν ήδη παροπλισθεί, και το ΤΠΚ P75 Μαριδάκης που πρόκειται να παροπλιστεί μόλις παραδοθεί το νέο ΤΠΚ P71 Ρίτσος.

Η αντικατάσταση των Penguin κρίθηκε σκόπιμη λόγω του ασύμφορου της εκ νέου υποβολής τους στο πρόγραμμα επαναπιστοποίησης που απαιτούσαν. Το κόστος θα ήταν πολύ υψηλό λόγω της αναπόφευκτης ευρείας εμπλοκής της κατασκευάστριας εταιρείας Kongsberg (όπως είχε ξαναγίνει και στο προηγούμενο παρόμοιο πρόγραμμα επαναπιστοποίησής τους, προ 15ετίας περίπου, οπότε και είχε υλοποιηθεί παράλληλα και πρόγραμμα αναβάθμισής τους από το επίπεδο Μοd.2 στο Mod.3), καθώς η συγκεκριμένη έκδοση των Penguin δεν κατασκευάζεται πλέον. Τα Penguin έχουν το πλεονέκτημα της ικανότητας παθητικού εγκλωβισμού του στόχου μέσω του αισθητήρα IR που φέρουν, ωστόσο υστερούν δραματικά τόσο ως προς το μέγιστο βεληνεκές, όσο και ως προς το μέγεθος της πολεμικής κεφαλής που φέρουν, σε σχέση με τα Harpoon. Επίσης, σε κάποιες περιπτώσεις εκπαιδευτικών βολών κατά το παρελθόν, η απόδοσή τους δεν ήταν η επιθυμητή… Αντιθέτως, κάτι τέτοιο ουδέποτε διαπιστώθηκε στα βλήματα Penguin της αεροεκτοξευόμενης έκδοσης Mk.2 Mod.7, 45 εκ των οποίων αποκτήθηκαν σε δύο παρτίδες από το Π.Ν. για να εξοπλίσουν τα ελικόπτερα S-70 Aegean Hawk. Επιπλέον τα βλήματα αυτής της έκδοσης, όντας κατασκευασμένα 15-17 χρόνια αργότερα, δεν αντιμετωπίζουν και το πρόβλημα της «γήρανσης» εκείνων της έκδοσης επιφανείας-επιφανείας, 75 εκ των οποίων αποκτήθηκαν στις αρχές της δεκαετίας του ’80. Με την αντικατάστασή των τελευταίων από Harpoon στα ΤΠΚ Combattante-IIIB, επιλύεται και η τελευταία εκκρεμότητα για τα μη εκσυγχρονισμένα αυτά σκάφη, η υποστήριξη με ανταλλακτικά των παλαιών ηλεκτρονικών συσκευών των οποίων καλύφθηκε μεσοπρόθεσμα από πανομοιότυπες συσκευές που αφαιρέθηκαν αντικαθιστάμενες από σύγχρονες στα εκσυγχρονισθέντα ΤΠΚ Combattante-IIIA, κλάσης Λάσκος. Σημειώνεται πάντως πως η ΔΝΟ του Ναυστάθμου Σαλαμίνας έχει την δυνατότητα υποστήριξης έως και 4ου Βαθμού, όλων των εκδόσεων του Penguin σε ελληνική υπηρεσία

Harpoon

Από την άλλη πλευρά, τα RGM-84 Harpoon είναι το πλέον πολυάριθμο αντιπλοϊκό βλήμα στο οπλοστάσιο του Π.Ν. σήμερα, καθώς με διαφορετικές παραγγελίες αυτό έχει αποκτήσει τουλάχιστον 136 μονάδες. Σε αυτές πρέπει να προστεθούν και περί τα 30 επιπλέον της υποβρυχίως εκτοξευόμενης έκδοσης UGM-84 Sub-Harpoon. Αυτά αποκτήθηκαν το β’ μισό της δεκαετίας του ’90, αρχικώς για να εξοπλίσουν τα εκσυγχρονισμένα Υ/Β Type-209/1100, κλάσης Γλαύκος. Πλέον μπορούν να εφοδιαστούν με αυτά και τα νέα Type-214HN όπως και το εκσυγχρονισμένο S118 Ωκεανός. Σε όλα αυτά τα Υ/Β, τέσσερις εκ των τορπιλοσωλήνων είναι εφοδιασμένοι με το Σύστημα Αποβολής Όπλων (WES) για να μπορούν να βάλλουν και τέτοια βλήματα. Σήμερα όλα τα Harpoon του Π.Ν. έχουν ανέλθει στο επίπεδο RGM/UGM-84D Block-1C ή/και RGM-84/UGM-84G Block-1D. Οι σχετικές εργασίες αναβάθμισης των παλαιότερων βλημάτων πιθανότατα υλοποιήθηκαν στο Συνεργείο Harpoon της ΔΝΟ του Ναυστάθμου Σαλαμίνας αλλά με αμερικανική βοήθεια. Το εν λόγω Συνεργείο είναι ένα από τα λίγα αντίστοιχα εκτός ΗΠΑ. Εξαιτίας όμως των περιορισμών που επιβάλει η πάγια αμερικανική τακτική όσων αφορά τα πυραυλικά συστήματα, έχει την δυνατότητα υποστήριξης των Harpoon μόνο σε επίπεδο 1ου Βαθμού. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να πραγματοποιεί τις περιοδικές επιθεωρήσεις των βλημάτων, εάν όμως εντοπιστεί κάποια βλάβη σε κάποιο υποσύστημά τους αυτό αφαιρείται και στέλνεται στο εξωτερικό για επισκευή. Ωστόσο, πέραν από την δυνατότητα ελέγχων/επιθεωρήσεων των βλημάτων, το Συνεργείο αυτό μπορεί να εκτελέσει και εργασίες μετατροπής από την έκδοση RGM-84 σε UGM-84 και αντιστρόφως.

Επ’ ευκαιρία, εδώ να ανοίξουμε μια παρένθεση για να αναφέρουμε κάτι σχετικό αλλά μάλλον άγνωστο. Όλα τα ΑΦΝΣ P-3C Orion του Αμερικανικού Ναυτικού είχαν εξαρχής την ικανότητα βολής Harpoon αλλά αυτό δεν ίσχυε για τα προγενέστερα P-3B. Μόνο σε ένα μέρος του στόλου των τελευταίων προστέθηκε η συγκεκριμένη δυνατότητα στο πλαίσιο του προγράμματος TACNAVMOD-ΙΙ. Έτσι λοιπόν, από τα 6 P-3B TACNAVMOD-ΙΙ που παρέλαβε η χώρα μας από τα αμερικανικά αποθέματα, μόνο το ένα ήταν εφοδιασμένο με τις απαραίτητες καλωδιώσεις για την μεταφορά και εκτόξευση Harpoon. Το σύστημα ελέγχου βολής όμως είχε αφαιρεθεί προ της παράδοσης. Την περίοδο 2006-2007, το Συνεργείο Harpoon της ΔΝΟ υπέβαλε προς την Ηγεσίας του Κλάδου πρόταση για την περαιτέρω αξιοποίηση του συγκεκριμένου αεροσκάφους με τον εφοδιασμό του με βλήματα AGM-84 κατόπιν μετασκευής τους από τα υπάρχοντα RGM-84 (επιβεβαιώνοντας έτσι το εφικτό και της εν λόγω μετατροπής στη χώρα μας), και με την εγκατάσταση σε αυτό συστήματος ελέγχου βολής -συμπεριλαμβανομένης της κονσόλας AN/SWG-1(V)-, προερχόμενου από κάποιο παροπλισθέν Α/Τ C.F. Adams ή Φ/Γ Knox. Αν και το κόστος της εν λόγω πρότασης ήταν σχεδόν μηδενικό, αυτή τελικά απορρίφθηκε αφενός διότι αφορούσε μόλις ένα αεροσκάφος και αφετέρου επειδή τότε υπήρχε ακόμη η βεβαιότητα ότι τα Orion θα αντικαθίσταντο σύντομα από κάποιο νέο τύπο ΑΦΝΣ που τότε προγραμματιζόταν να αποκτηθεί. Πλέον, με την ισχύουσα απόφαση επαναφοράς σε υπηρεσία και εκσυγχρονισμού των υφιστάμενων P-3B μένει να αποδειχθεί εάν θα αποκτηθεί από αυτά ανάλογη ικανότητα, η οποία αποτελεί εκπεφρασμένη επιθυμία του Π.Ν. Υπενθυμίζεται πως το σύστημα αποστολής σύστημα αποστολής Mission Integration & Management System (MIMS) της ελληνικής εταιρείας ISI Hellas, το οποίο προβλέπεται να τοποθετηθεί στα εκσυγχρονισμένα αεροσκάφη, είναι συμβατό με πυραύλους AGM-84 Harpoon, όπως αποδεικνύει η χρήση του συνδυασμού αυτού στα σιγκαπουριανά Fokker-50MPA Enforcer Mk.2.

Κλείνουμε την εκτεταμένη αυτή παρένθεση, παραμένοντας όμως στο Συνεργείο Harpoon της ΔΝΟ το οποίο έχει ολοκληρώσει πλέον και το πρόγραμμα μετατροπής όλου του αποθέματος βλημάτων RGM-84 Harpoon διαμορφώσης Tartar και ASROC, σε διαμόρφωση εκτόξευσης από κάνιστρο τύπου Mk.141. Το πρόγραμμα αυτό ανατέθηκε το 2011 και υλοποιήθηκε μέσω κονδυλίων FMS. Επρόκειτο για τα βλήματα που παλαιότερα εξόπλιζαν τα Α/Τ C.F. Adams και τις Φ/Γ Knox, εκτοξευόμενα από περιστρεφόμενο εκτοξευτή μονού βραχίονα Mk.13 και από οκταπλό εκτόξευσης ανθυποβρυχιακών ρουκετών Mk.16 αντίστοιχα.

Στιγμιότυπο από την επίσημη τελετή υποστολής Σημαίας της φρεγάτας ΜΠΟΥΜΠΟΥΛΙΝΑ (F463), από την οποία έχουν αφαιρεθεί τα κυλινδρικά κάνιστρα Mk.141 των Κ/Β Harpoon.

Τέλος, επισημαίνεται πως μόνο μια φορά έχει πραγματοποιηθεί εκπαιδευτική βολή Harpoon από πλοίο του Π.Ν. και αυτό οφείλεται στους περιορισμούς ασφαλείας που επιβάλλει το μεγάλο βεληνεκές του βλήματος προυποθέτοντας και ανάλογης έκτασης πεδίο βολής. Έτσι, η Φ/Γ F452 Ύδρα συμμετέχοντας στην διεθνή άσκηση «Bright Star 1999» είχε εκτελέσει βολή Harpoon σε κατάλληλη δεσμευμένη θαλάσσια περιοχή της ΝΑ Μεσογείου. Μάλιστα το βλήμα εκείνο κατάστρεψε ολοσχερώς τον στόχο, προκαλώντας την ακύρωση αντίστοιχης βολής από πλοίο του Αμερικανικού Ναυτικού, που ήταν προγραμματισμένη να ακολουθήσει εναντίον του ίδιου στόχου.

Exocet

Το παλαιότερο μέλος της «οικογένειας» Exocet στο ελληνικό οπλοστάσιο είναι οι MM-38, 56 (κατ’ άλλες πηγές, 76) εκ των οποίων αποκτήθηκαν για να εξοπλίσουν τα ΤΠΚ Combattante-II και Combattante-IIIA, αλλά και 4 από τα S-148. Το Π.Ν. μάλιστα υπήρξε πρωτοπόρο διεθνώς στην απόκτηση του συνδυασμού ΤΠΚ/Exocet. Τα βλήματα αυτά έχουν υποβληθεί σε πρόγραμμα επαναπιστοποίησης (με αλλαγή και του κινητήρα τους) τουλάχιστον μία φορά. Η δε αξιοπιστία τους αποδεικνύεται σταθερά στο πλαίσιο εκπαιδευτικών βολών. Μετά την απόσυρση των Combattante-II και την έναρξη της αντίστοιχης διαδικασίας για τα S-148, το Π.Ν. ορθώς αποφάσισε να αξιοποιήσει τα MM-38 που προέκυψαν για τον εφοδιασμό των επάκτιων Συστοιχιών Κατευθυνομένων Βλημάτων (ΣΚΒ-CDS) ώστε αυτές αφενός να ενισχύσουν τις αναχορηγίες τους και αφετέρου να μπορούν να πραγματοποιούν πραγματικές βολές εκπαίδευσης, διαφυλάττοντας όμως το πολύτιμο απόθεμα των νεότερων και ικανότερων MM-40 για επιχειρησιακή χρήση. Για τον λόγο αυτόν αποκτήθηκαν από την MBDA ειδικές συλλογές που αντικαθιστούν τον κανονικό εκτοξευτή των 4 βλημάτων MM-40 σε κυλινδρικά κάνιστρα, με 2 ΜΜ-38 σε κάνιστρα τετράγωνης διατομής.

Σε κάθε περίπτωση, οι εν λόγω συστοιχίες εισήγαγαν τα βλήματα MM-40 (πιθανότατα της έκδοσης Block-2 Mod.0) στο ελληνικό οπλοστάσιο κατά τη δεκαετία του ’90. Οι πηγές και εδώ διαφωνούν αναφέροντας, άλλες 20, και άλλες 38-40 βλήματα. Η διαφορά αυτά πηγάζει και από το αδιευκρίνιστο του συνολικού αριθμού επάκτιων εκτοξευτών που αποκτήθηκε τελικά από το Π.Ν. Οι ευρέως γνωστές πληροφορίες για δύο συστοιχίες (με 5 εκτοξευτές, άρα 5×4= 20 βλήματα) και άλλες για τρεις (με 8 εκτοξευτές, άρα 8×4= 32 βλήματα, συν άλλα 6-8 εφεδρικά). Οι ενδείξεις –όχι όμως και αποδείξεις- που ενισχύουν την εκδοχή των 3 ΣΚΒ (ή, έστω, των δύο αλλά με 4 εκτοξευτές έκαστη) είναι οι εξής:
[Α] Η αρχική σύμβαση περιελάμβανε option για αγορά και τρίτης συστοιχίας.
[Β] Πριν την παραλαβή των συστημάτων της ελληνικής παραγγελίας η γαλλική πλευρά φέρεται να εφοδίασε το Π.Ν. με μια ανάλογη ΣΚΒ για κάλυψη προσωρινών αναγκών μέχρι την υλοποίηση της παραγγελίας του. Η συστοιχία αυτή υποτίθεται ότι προοριζόταν για το Γαλλικό Ναυτικό το οποίο όμως φαίνεται ότι ουδέποτε παρέλαβε κάποιο τέτοιο σύστημα. Ίσως λοιπόν η συστοιχία αυτή παρέμεινε στην Ελλάδα, αντί εκείνης που προέβλεπε η option.

Η επόμενη έκδοση των ΜΜ-40 που αποκτήθηκε από το Π.Ν. ήταν η Block-2 Mod.1. 27 τέτοια βλήματα αποκτήθηκαν για τον εξοπλισμό των τριών πρώτων ΤΠΚ Super Vita. Ακολούθησε η παραγγελία 25+16 βλημάτων MM-40 Exocet της πλέον προηγμένης έκδοσης Block-3 για τα επόμενα δύο ζευγάρια ΤΠΚ Super Vita. Διευκρινίζεται πως η πρώτη παρτίδα αφορούσε 25 βλήματα καθώς σε αυτά συμπεριλαμβάνονταν και 8 για το τρίτο σκάφος της τύπου P69 Κρυσταλλίδης το σύστημα μάχης του οποίου ήταν εξαρχής έτοιμο για την χρήση και βλημάτων Exocet Block-3, εν αντιθέσει με τα δύο αρχικά σκάφη P67 Ρουσσέν και P68 Δανιόλος (διαθέτουν σύστημα βολής ITL-70A αντί ITL-70A-B3 στο P69Κρυσταλλίδης και στα υπόλοιπα) στα οποία πλέον έχει αποδοθεί όλο το εναπομείναν απόθεμα των MM-40 Exocet Block-2 Mod.1.

Η κατασκευάστρια εταιρεία έχει υποβάλει ήδη πρόταση στο Π.Ν. για μεταφορά των τελευταίων στα εκσυγχρονισμένα ΤΠΚ Combattante-IIIA (4-6 ανά σκάφος, αντί των 4 MM-38 που φέρουν σήμερα) με αντικατάστασή τους από πρόσθετα νέα MM-40 Εxocet Block-3 στα δύο αρχικά Super Vita, το σύστημα μάχης των οποίων θα τροποποιούταν αντιστοίχως. Έτσι τον τρόπο αυτό θα αξιοποιούνταν στο μέγιστο οι σύγχρονοι αισθητήρες που εγκαταστάθηκαν στα Combattante-IIIA και, ταυτόχρονα, θ αυξάνονταν τα σύγχρονα ΤΠΚ εξοπλισμένα με το κορυφαίο MM-40 Block-3.

Η πρόταση αυτή μελετάται θετικώς, ωστόσο το εμπόδιο προφανώς είναι το κόστος των νέων βλημάτων. Ανεξαρτήτως  αυτής πάντως, το Π.Ν. έχει ήδη δρομολογήσει το κρίσιμο πρόγραμμα ελέγχου και σταδιακής επαναπιστοποίησης για το σύνολο των βλημάτων MM-38 (εκ νέου) και MM-40 Block-2 που διαθέτει, όπως και υποβολής των MM-40 Block-3 στην πρώτη τους περιοδική επιθεώρηση. Το πρόγραμμα αυτό είναι κοινό και για τα ΑΜ-39 Exocet Block-2 Mod.1 της Π.Α. Για να δοθεί μάλιστα μια εικόνα για την τάξη μεγέθους της δαπάνης που απαιτείται για τέτοιου είδους απαραίτητα προγράμματα, να αναφέρουμε πως μόνο για την προμήθεια πυροτεχνικών για την επιθεώρηση/επαναπιστοποίηση των 37 εναπομεινάντων ΑΜ-39 έχει προβλεφθεί κονδύλιο ύψους 41,1 εκατ. ευρώ, τη στιγμή που για να αποκτηθούν τα 39 βλήματα του τύπου μαζί με τα παρελκόμενα τους το 1997, απαιτήθηκαν περίπου 114 εκατ. δολάρια (δηλ. περί τα 92,5 εκατ. ευρώ)! Η αναφορά μας αυτή έχει ως μοναδικό στόχο να καταδείξει το άστοχο της οποιασδήποτε συζήτησης περί αγοράς νέων συστημάτων, μη υπολογίζοντας τα ποσά που απαιτούνται για την υποστήριξη και μη απαξίωση των κρισιμότερων εκ των ήδη υπαρχόντων…

Αξίζει, τέλος, να σημειωθεί πως και τα AM-39 της Π.Α. υποστηρίζονται και συντηρούνται από το Συνεργείο Exocet της ΔΝΟ, το οποίο έχει την δυνατότητα να υποστήριξης έως 4ου βαθμού όλων των εκδόσεων του Exocet που βρίσκονται σε ελληνική υπηρεσία (πλην, ίσως, των MM-40 Block-3).

Αεροεκτοξευόμενα βλήματα

Τα Penguin Mk.2 Mod.7, που αναφέραμε πιο πάνω, δεν είναι τα μόνα από αέρος εκτοξευόμενα πλοία εναντίον στόχων επιφανείας του Π.Ν. Είναι εξάλλου αναντίρρητη η ανάγκη και για βλήματα μικρότερης κατηγορίας. Τον ρόλο αυτό κάλυπταν τα βλήματα AS.11 και AS.12 [περισσότερα γι’ αυτά μπορείτε να βρείτε εδώ] που είχαν αποκτηθεί αρχικώς για τα -παροπλισθέντα πλέον- ελικόπτερα SA-319B Allouete-III και, αργότερα, για τα AB-212ASW/EW, αλλά πλέον έχουν αποσυρθεί εδώ και χρόνια. Θα μπορούσαμε να πούμε όμως ότι αντικαταστάθηκαν από τα 24 AGM-114M1 Hellfire.

To αρνητικό με αυτά είναι ότι μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνο από τα 3 S-70B Lot 1/Group 2 Aegean Hawk που διαθέτουν συσκευή FLIR AN/AAS-44 με ενσωματωμένο καταδείκτη λέιζερ (LRD). Στα 8 παλαιότερα S-70B-6 Aegean Hawk έχει εγκατασταθεί η συσκευή FLIR AN/AAQ-22C Star Safire χωρίς δυνατότητα κατάδειξης λέιζερ. Θα ήταν ευκταίο λοιπόν να αποκτηθούν άλλες 8 συσκευές AN/AAS-44 ώστε όλα τα Aegean Hawk να μπορούν να βάλλουν βλήματα Hellfire αυτόνομα. Τα δε 8 FLIR AN/AAQ-22C Star Safire θα μπορούσαν έτσι να μετεγκατασταθούν στα ισάριθμα AB-212ASW (η λύση αυτή έχει ήδη πιστοποιηθεί στο πρωτότυπο του εκ των έσω αναπτυχθέντος και υλοποιηθέντος προγράμματος αναβάθμισης των εν λόγω ελικοπτέρων). Έτσι, πολύ μικρό κόστος θα επιτυγχάνετο «διπλή» αναβάθμιση. Η πρόταση αυτή δεν είναι τυχαία, καθώς η πρόθεση για ικανότητα αξιοποίησης των Hellfire απ’ όλα τα Aegean Hawk, είναι εκπεφρασμένη από το Π.Ν.

Πηγή: http://e-amyna.com/?p=13632