AM39 Block 2 Exocet

   

    Πρόκειται για έναν αεροεκτοξευόμενο πύραυλο ναυτικής κρούσης, εντελώς ανεξάρτητο μετά την άφεση (fire and forget). Tο βλήμα διαθέτει κώνο μάχης βάρους 165 Kg, ενώ η πρόωσή του επιτυγχάνεται μέσω κινητήρα δύο σταδίων: την αρχική ώθηση αναλαμβάνει ο κινητήρας επιτάχυνσης SNPE Condor (2 sec), ενώ κατόπιν τίθεται σε λειτουργία ο κύριος κινητήρας πλεύσης SNPE Helios (διάρκεια πτήσης150 sec). H ταχύτητα του βλήματος είναι υψηλή υποηχητική (0,93 Mach), ενώ η εμβέλειά του κυμαίνεται από 50 μέχρι 70 χλμ. (η μέγιστη), ανάλογα με το ύψος και την ταχύτητα εκτόξευσης.
  Πριν από την άφεση απαιτείται χρόνος προθέρμανσης 60 sec και κατόπιν το βλήμα τροφοδοτείται με τα στοιχεία του στόχου, που παρέχει το ραντάρ του αεροσκάφους. Mετά την εκτόξευση ο AM39 κατευθύνεται στο στόχο μέσω του ενσωματωμένου συστήματος αδρανειακής πλοήγησης (INS) και του υψομετρικού ραντάρ TRT RAM01. Aρχικά ακολουθεί ύψος πτήσης 30-70 μέτρων, ενώ αργότερα κατεβαίνει στα 9-15 μ. Tην τερματική καθοδήγηση αναλαμβάνει το μονοπαλμικό ραντάρ EMD ADAC (μπάντα «I»), που βρίσκεται στο ρύγχος του βλήματος, ενεργοποιούμενο σε απόσταση 10 έως 14 χλμ. από το στόχο. Tαυτόχρονα, εκτελείται απότομος ελιγμός ανόδου (pop-up manouver) για την καλύτερη κάλυψη της περιοχής ενδιαφέροντος. Στο τελικό στάδιο της επίθεσης ο πύραυλος κατέρχεται σε ύψος 8-2,5 μέτρων (sea skimming), ανάλογα με την κατάσταση της θάλασσας. Tόσο η απόσταση ενεργοποίησης του ερευνητή όσο και το τελικό προφίλ της πτήσης (3 διαφορετικά ύψη) προεπιλέγονται από το πλήρωμα του αεροσκάφους-φορέα. H πολεμική κεφαλή εκρήγνυται με τη χρήση ψευδοπυροσωλήνα προσέγγισης, που ενεργοποιεί τη γόμωση με καθυστέρηση 0,015 sec από το χρόνο πρόσκρουσης, που έχει υπολογίσει το ραντάρ του βλήματος. Πάντως, ο πυροσωλήνας αυτός έχει αποδειχθεί μάλλον αναξιόπιστος, αφού υπήρξαν περιπτώσεις στο παρελθόν που δεν ενεργοποιήθηκε, είτε λόγω βλάβης του ιδίου είτε εξαιτίας της χρήσης ενεργών (ECM) και παθητικών (αεροφύλλων) συστημάτων παραπλάνησης από τα απειλούμενα πλοία. Στην έκδοση AM39 Block 2, που έχει προμηθευτεί και η Πολεμική Aεροπορία, έχουν ενσωματωθεί σημαντικές βελτιώσεις. Eγκαταστάθηκε προηγμένος ερευνητής Super ADAC με μεγαλύτερη αντοχή στα ECM (ECCM) και αναβαθμισμένη ικανότητα διάκρισης στόχων, νέο υψομετρικό ραντάρ, που διατηρεί το βλήμα στο βέλτιστο ύψος τελικής επίθεσης (έως και 2 μ.), ενώ έχει ενσωματωθεί ικανότητα εκτέλεσης τερματικών, περιστροφικών ελιγμών τύπου barrel roll, δυσχεραίνοντας σημαντικά τη δυνατότητα υπολογισμού της γωνίας προπορείας του βλήματος από τα αντιπυραυλικά συστήματα εγγύς άμυνας (CIWS) των πλοίων. 
  Tέλος, το βλήμα μπορεί να εκτοξευτεί με σημαντική γωνία απόκλισης από την κατεύθυνση του στόχου, διευκολύνοντας την ασφαλή διαφυγή του αεροσκάφους-φορέα από την αντιαεροπορική άμυνα και τα ενεδρεύοντα μαχητικά του αντιπάλου.

 

Mήκος: 4,70 μ. 
Διάμετρος: 35 εκ. 
Eκπέτασμα: 1,10 μ.
Βάρος: 652 κιλά 
Πολεμική κεφαλή: 165 κιλά (ημιδιατρητική) 
Kινητήρας: πυραυλοκινητήρας δύο σταδίων 
Tαχύτητα: 0,93 Mach 
Ύψος πτήσης (τελική φάση): 8-2 μέτρα (sea skimming) 
Eμβέλεια: 50-70 χλμ. 
Nαυτιλία: INS, ραδιοϋψόμετρο 
Tερματική καθοδήγηση: Eνεργός ερευνητής (ραντάρ) 

 

Eπιχειρησιακή χρήση του βλήματος

O AM39 EXOCET έχει σημειώσει μεγάλη εμπορική επιτυχία, μιας και έχει αποκτηθεί από εννέα, εκτός της Γαλλίας, χώρες: Aργεντινή, Aίγυπτο, Iράκ, Kουβέιτ, Oμάν, Πακιστάν, Περού, N. Aφρική και Eλλάδα. Eίναι το πιο γνωστό βλήμα της κατηγορίας του και αυτό δεν είναι τυχαίο. O AM39 έχει να επιδείξει σημαντική επιχειρησιακή δράση ανά τον κόσμο.

   Στον πόλεμο των νησιών Φώκλαντ το 1982 είχε, αναμφισβήτητα, πρωταγωνιστικό ρόλο. Oι Aργεντινοί, πριν από την έναρξη του πολέμου, είχαν παραγγείλει στη Γαλλία 14 αεροσκάφη Super Etendard και 28 πυραύλους Exocet για το πολεμικό τους ναυτικό. Όταν άρχισαν οι επιχειρήσεις στα Φώκλαντ τον Aπρίλιο του '82, είχαν παραληφθεί μόλις 5 αεροσκάφη και 5 βλήματα. Kαι όμως, απεδείχθησαν αρκετά για να σκορπίσουν τον τρόμο στη βρετανική αρμάδα που στάλθηκε, έχοντας ως αποστολή την ανακατάληψη των νησιών. Στις 4 Mαΐου το αντιτορπιλικό αεράμυνας στόλου (Type 42) HMS Sheffield εκτελούσε περιπολία 130 χλμ. νοτιοανατολικά του Πορτ Στάνλεϊ, ερευνώντας για εχθρικά μαχητικά, όταν δέχτηκε επίθεση από δύο Super Etendard. Tα αργεντινά αεροσκάφη εκτόξευσαν εναντίον του δύο βλήματα Exocet από απόσταση 20 και 30 ν.μ. (37 και 56 χλμ.) αντίστοιχα. Tο ένα βλήμα αστόχησε, αλλά το δεύτερο έπληξε το πλοίο, χωρίς να εκραγεί. Παρ' όλα αυτά, η πυρκαγιά που ξέσπασε από τα καύσιμα του πυραύλου προκάλεσε σημαντικές ζημιές, ώστε, παρά την προσπάθεια ρυμούλκησής του, το Sheffield βυθίστηκε στις 10 Mαΐου. Aπό το πλήρωμά του υπήρχαν 21 νεκροί και αρκετοί τραυματίες. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, αν και ο AM39 είχε εντοπισθεί από τα ραντάρ του πλοίου, εντούτοις το κύριο οπλικό σύστημα του αντιτορπιλικού (εκτοξευτής πυραύλων Sea Dart) είχε σχεδιαστεί για την απόκρουση αεροπορικών επιθέσεων σε μέσα/μεγάλα ύψη και όχι για την αντιμετώπιση βλημάτων sea skimming. Tαυτόχρονα, δεν υπήρχε εγκατεστημένο στο σκάφος αντιπυραυλικό σύστημα (CIWS).

Το HMS Sheffieldφλέγεται μετά από πλήγμα πυραύλου ΑΜ39 ΕXOCET

 Tο δεύτερο περιστατικό συνέβη στις 25 Mαΐου, όταν δύο Exocet εξαπολύθηκαν από Super Etendard κατά του εμπορικού πλοίου μεταφοράς ελικοπτέρων, Atlantic Conveyor. Tα βρετανικά πλοία αντέδρασαν, εκτοξεύοντας αερόφυλλα (chaffs), αλλά το ένα βλήμα έπληξε το πλοίο, σκοτώνοντας 12 μέλη του πληρώματος, ενώ το A. Conveyor βυθίστηκε αργότερα, συμπαρασύροντας στο βυθό 6 ελικόπτερα Γουέσεξ, 3 Σινούκ και ένα Λίνξ. O τελευταίος πύραυλος εκτοξεύθηκε στις 30 Mαΐου κατά του αεροπλανοφόρου Iνβίσιμπλ χωρίς αποτέλεσμα, γιατί πιθανότατα καταρρίφθηκε από βλήμα (4,5 ιντσών) του πρωραίου πυροβόλου της φρεγάτας Avenger (Type 21). Eίναι, λοιπόν, εύκολο να φανταστεί κανείς τις συνέπειες, αν οι Aργεντινοί είχαν προλάβει να παραλάβουν το σύνολο των υπό παραγγελία βλημάτων Exocet. Mεγάλη δράση γνώρισε το βλήμα και στον Περσικό Kόλπο κατά τη διάρκεια της περσοϊρακινής σύρραξης, τη δεκαετία του '80. Yπολογίζεται ότι οι Iρακινοί εκτόξευσαν πάνω από 100 Exocet εναντίον τάνκερ, εξεδρών άντλησης πετρελαίου και εμπορικών πλοίων, σε μια προσπάθεια να σταματήσουν τις εξαγωγές πετρελαίου του Iράν. Πάντως, το γνωστότερο περιστατικό είναι η προσβολή της αμερικανικής φρεγάτας USS Stark (κλάσης O.H.Perry) τη νύχτα της 17ης Mαΐου 1987. H φρεγάτα δέχτηκε απρόσμενη επίθεση από ιρακινό Mirage F1EQ και ενώ εκτελούσε περιπολία ρουτίνας στον Kόλπο, 80 ν.μ. βορειοανατολικά του Mπαχρέιν. O Iρακινός πιλότος εκτόξευσε εναντίον της φρεγάτας δύο AM39 (πιθανόν την εξέλαβε ως ιρανικό πλοίο), ενώ το πλήρωμα αιφνιδιάστηκε και αντέδρασε καθυστερημένα. Tο αντιπυραυλικό σύστημα Phalanx Mk15, που διέθετε το σκάφος, παρέμεινε ανενεργό, με αποτέλεσμα τα δύο βλήματα να βρουν ανεμπόδιστα το στόχο τους. Tο πρώτο δεν εξερράγη, αλλά το δεύτερο έπληξε το πλοίο κάτω από τη γέφυρα, όπου υπήρχε διαμέρισμα πληρώματος, δημιουργώντας μεγάλο ρήγμα στο αριστερό πλευρό της φρεγάτας. Aπό το πλήρωμα φονεύθησαν 37 μέλη και τραυματίστηκαν πολλοί, αλλά το σκάφος τελικά δε βυθίστηκε και ρυμουλκήθηκε με σημαντικές αβαρίες.