ΤΟΜΠ M113: Από το Βιετνάμ μέχρι την Ουκρανία. Ένα σύμβολο της μηχανοκίνητης πολεμικής ικανότητας. Ιστορία, τεχνικά χαρακτηριστικά και μια ανάλυση για την αναβάθμιση του.

Γράφει ο Γιώργος Χ 

Το M113 αναπτύχθηκε από την αμερικανική εταιρεία Food Machinery Corporation (FMC) στα τέλη της δεκαετίας του 1950, με σκοπό να αντικαταστήσει τα παλαιότερα M59 και M75 APCs (Armoured personnel carriers=Τεθωρακισμένα Οχήματα Μεταφοράς προσωπικού=ΤΟΜΠ).

                                           ΤΟΜΠ Μ59

                                                           ΤΟΜΠ Μ75

Η FMC συνεργάστηκε με την Kaiser Aluminum and Chemical Co. για να δημιουργήσει ένα όχημα με θωράκιση από αλουμίνιο, κάτι που το έκανε ελαφρύτερο και πιο ευέλικτο σε σχέση με τα προηγούμενα ατσάλινα μοντέλα.

Το πρώτο πρωτότυπο παρουσιάστηκε το 1957, και το 1960 το M113 υιοθετήθηκε από τον Αμερικανικό Στρατό.

Ο στόχος ήταν να δημιουργηθεί ένα όχημα που να συνδυάζει τα καλύτερα χαρακτηριστικά των M59 (ελαφρύ και αμφίβιο) και M75 (καλή θωράκιση), στο πλαίσιο του προγράμματος "Airborne Armored Multi-Purpose Vehicle Family" (AAM-PVF).

Το M113 έγινε το πρώτο μαζικής παραγωγής θωρακισμένο όχημα με αλουμινένιο κέλυφος, κάτι που το κατέστησε πρωτοποριακό για την εποχή του.

Τεχνικά Χαρακτηριστικά

Διαστάσεις:

Μήκος: 4,86 μέτρα

Πλάτος: 2,69 μέτρα

Ύψος: 2,5 μέτρα (χωρίς πύργο)

Βάρος: Περίπου 12,3 τόνοι (ανάλογα με την έκδοση και τον εξοπλισμό)

Θωράκιση:

 Κατασκευασμένη από κράμα αλουμινίου 5083, με πάχος που κυμαίνεται από 28 έως 44 χιλιοστά. Προστατεύει από πυρά μικρού διαμετρήματος (έως 7,62mm) και θραύσματα(ανάλογα και την απόσταση) πυρών πυροβολικού, αλλά όχι από βαριά όπλα ή αντιαρματικά βλήματα χωρίς πρόσθετη θωράκιση.

Κινητήρας:

Στην αρχική έκδοση ο Chrysler 75M V-8 βενζινοκινητήρας, 260 ίππων.

Στην έκδοση M113A1 και μεταγενέστερες ο Detroit Diesel 6V53, 6κύλινδρος, 212-275 ίπποι (ανάλογα με την έκδοση).

Μετάδοση: Allison TX100-1, αυτόματο κιβώτιο 3 ταχυτήτων.

Ταχύτητα: Μέγιστη ταχύτητα 65 χλμ/ώρα σε δρόμο, 5,8 χλμ/ώρα στο νερό (αμφίβια ικανότητα).

Αυτονομία: Περίπου 480 χιλιόμετρα.

Πλήρωμα: 2 άτομα (οδηγός και διοικητής) + μέχρι 11 επιβάτες (πεζικό).

Οπλισμός (βασική έκδοση): 

Ένα πολυβόλο M2 Browning .50 cal (12,7mm) στον πύργο του διοικητή.

Σχεδιασμός και Λειτουργικότητα

Το M113 είναι πλήρως ερπυστριοφόρο, με χαμηλό προφίλ και αμφίβιες δυνατότητες, χάρη στο ελαφρύ του βάρος και τη στεγανή κατασκευή του. Ο κινητήρας βρίσκεται μπροστά, δίπλα στη θέση του οδηγού, ενώ ο διοικητής κάθεται στο κέντρο πίσω από τον οδηγό. Οι στρατιώτες κάθονται σε δύο σειρές πάγκων στο πίσω μέρος, με έξοδο μέσω υδραυλικής ράμπας στο πίσω μέρος ή μέσω καταπακτής στην οροφή.

Η αλουμινένια θωράκιση το καθιστά ελαφρύτερο από τα ατσάλινα οχήματα της εποχής του, επιτρέποντας τη μεταφορά του με αεροσκάφη όπως το C-130 Hercules και την αερομεταφερόμενη ρίψη του. Ωστόσο, η ελαφριά θωράκιση το καθιστά ευάλωτο σε βαριά όπλα, όπως αντιαρματικά βλήματα (π.χ. RPG-7), κάτι που οδήγησε σε τροποποιήσεις και πρόσθετη θωράκιση σε μεταγενέστερες εκδόσεις.

Κύριες Παραλλαγές

Το M113 έχει προσαρμοστεί σε περισσότερες από 40 παραλλαγές, καλύπτοντας ποικίλες αποστολές. Οι βασικές εκδόσεις του είναι πέντε(5) και περιλαμβάνουν:

1) M113 (1960): Η αρχική έκδοση με βενζινοκινητήρα.

2) M113A1 (1964): Αντικατάσταση του βενζινοκινητήρα με ντιζελοκινητήρα για μεγαλύτερη αξιοπιστία και ασφάλεια.

3) M113A2 (1979): Βελτιωμένη ανάρτηση, σύστημα ψύξης και εξωτερικές δεξαμενές καυσίμων.

4) M113A3 (1987): Ισχυρότερος κινητήρας (275 ίπποι), καλύτερα χειριστήρια, ενισχυμένη θωράκιση (spall liners) και δυνατότητα ψηφιοποίησης.

5) M113 ACAV: 

Παραλλαγή της πρώτης έκδοσης στον πόλεμο Βιετνάμ. Εκτός από το κεντρικό πυροβόλο των 12,7mm διέθετε και δύο (2) πολυβόλα M60 των 7,62mm καθώς και ασπίδιο θωράκιση στις τρείς (3) θέσεις  βολής των ανωτέρω. Κάποιες φορές αντί για τα 2 πολυβόλα Μ60 διέθετε ένα Πυροβόλο Ανευ Οπισθοδρομήσεως(ΠΑΟ) διαμετρήματος των 106mm. Για την εποχή του μπορούσε να καταστρέψει με μία βολή σχεδόν όλα τα τα βασικά άρματα μάχης της εποχής εκείνης των 60s.Στην πραγματικότητα αυτό είχε διαμέτρημα των 105mm ωστόσο καθιερώθηκε ως "106αρι" για να μην υπάρχει σύγχυση με τα πυροβόλα των 105mm των αρμάτων μάχης. 

Άλλες εξειδικευμένες παραλλαγές:

M577: Όχημα διοίκησης και ελέγχου.

M106: Φορέας όλμου 107mm και κάποιες άλλες υποεκδόσεις αναβαθμισμένες με όλμους των 120mm.

M901 ITV: Αντιαρματικό όχημα με πυραύλους TOW.

M163 Vulcan: Αντιαεροπορικό με πυροβόλο διαμετρήματος 20mm

M548: Όχημα μεταφοράς φορτίου.

Χρήση σε Πολέμους

Πόλεμος του Βιετνάμ: 

Το M113 χρησιμοποιήθηκε ευρέως από τον Αμερικανικό Στρατό και τον στρατό του Νοτίου Βιετνάμ από το 1962. Ήταν ιδανικό για τη διάσχιση ζουγκλών και την υποστήριξη πεζικού, κερδίζοντας το παρατσούκλι "Green Dragon" από τους Βιετκόνγκ. Ωστόσο, η ελαφριά θωράκισή του το έκανε ευάλωτο σε νάρκες και RPG, οδηγώντας στην ανάπτυξη του ACAV (Armored Cavalry Assault Vehicle) με επιπλέον οπλισμό και θωράκιση.

Πόλεμος του Κόλπου (1991): 

Χρησιμοποιήθηκε κυρίως ως όχημα υποστήριξης.

Πόλεμος στο Ιράκ (2003): 

Παρά την αντικατάστασή του από το Bradley σε πολλές μονάδες, παρέμεινε σε χρήση για δευτερεύοντες ρόλους.

Ουκρανία (2022-σήμερα): 

Δωρίστηκαν εκατοντάδες M113 από χώρες του ΝΑΤΟ, με τους Ουκρανούς να τα επαινούν για την ταχύτητα και την ευελιξία τους.

Παγκόσμια Εξάπλωση

Περισσότερα από 80.000 M113 έχουν παραχθεί και χρησιμοποιηθεί από πάνω από 50 χώρες, όπως η Αυστραλία (M113AS4), ο Καναδάς, η Γερμανία, το Ισραήλ (με αναβαθμίσεις "Zelda"), η Ελλάδα και η Ουκρανία. Κάθε χώρα το προσαρμόζει στις δικές της ανάγκες, π.χ. με διαφορετικό οπλισμό ή θωράκιση.

Πλεονεκτήματα και Μειονεκτήματα

Πλεονεκτήματα:

1) Ελαφρύ και αερομεταφερόμενο.
2) Αμφίβια ικανότητα.
3) Μεγάλη ευελιξία και δυνατότητα προσαρμογής.
4) Απλός σχεδιασμός, εύκολος στη συντήρηση.

Μειονεκτήματα:

1) Περιορισμένη θωράκιση έναντι σύγχρονων όπλων.
2) Χαμηλή ταχύτητα σε σχέση με νεότερα οχήματα (π.χ. Bradley).
3) Ευπάθεια σε νάρκες και RPG χωρίς πρόσθετη θωράκιση.

Στον Αμερικανικό Στρατό, το M113 έχει αντικατασταθεί σε μεγάλο βαθμό από το M2 Bradley και το Armored Multi-Purpose Vehicle (AMPV), αλλά παραμένει σε υπηρεσία σε πολλές χώρες. Στην Ελλάδα, , ο στρατός διαθέτει εκατοντάδες M113, με συζητήσεις για αναβάθμιση ή αντικατάστασή τους με νεότερα οχήματα.

Το M113 είναι ένα ιστορικό όχημα που άλλαξε τον τρόπο με τον οποίο οι στρατοί μεταφέρουν και υποστηρίζουν το πεζικό. Παρά τις αδυναμίες του, η μακροζωία του οφείλεται στην ευελιξία, την αξιοπιστία και την προσαρμοστικότητά του. Από το Βιετνάμ μέχρι την Ουκρανία, παραμένει ένα σύμβολο της μηχανοκίνητης πολεμικής ικανότητας.

Τελικά αξίζει ή όχι η αναβάθμιση για τον Ελληνικό Στρατό?

Ο Ελληνικός στρατός διαθέτει τουλάχιστον 1.500 ενεργά Μ113 ενώ άγνωστος αριθμός είναι αποθηκευμένος/εκτός υπηρεσίας ως πηγή ανταλλακτικών.

Γενικά, τα παλιά πλαίσια (40+ ετών) τεθωρακισμένων οχημάτων μπορεί να χρειάζονται συχνές επισκευές (π.χ. ερπύστριες, ανάρτηση), προσθέτοντας $50.000-$100.000 ανά όχημα ετησίως σε βάθος 15-20 ετών. Αυτό θα μπορούσε ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ να ανεβάσει το συνολικό κόστος ζωής κοντά στο επίπεδο ενός νέου οχήματος. όμως η ύπαρξη μεγάλου αριθμού Μ113 στο ελληνικό οπλοστάσιο σημαίνει δύο (2) βασικά πράγματα:

Πρώτον, ύπαρξη μεγάλου στοκ ανταλλακτικών σε ερπύστριες, αναρτήσεις κτλ. Άρα μείωση του κόστους.

Δεύτερον, είναι αδύνατον να αντικατασταθούν όλα αυτά τα 1.500+ οχήματα με νέας κατασκευής σε γρήγορο χρόνο παράδοσης και με ανεκτό οικονομικό κόστος.

Κατά συνέπεια είναι ΜΟΝΟΔΡΟΜΟΣ ένα πρόγραμμα εκσυγχρονισμού ενός τμήματος του Ελληνικού στόλου Μ113.

Ο εκσυγχρονισμός αυτό μπορεί να γίνει σε ελληνικά στρατιωτικά εργοστάσια του Τεχνικού Σώματος σε συνεργασία με εταιρεία που να έχει εμπειρία στον εκσυγχρονισμό του οχήματος, αποδίδοντας και εκσυγχρονισμένα οχήματα σε 40αδες γρήγορα πίσω στις μονάδες μηχανοκίνητου πεζικού δίνοντας επιχειρησιακή παράταση 15 - 18 ετών ταυτόχρονα με προμήθεια και νέας κατασκευής τεθωρακισμένων πεζικού.

Ας εξετάσουμε την οικονομική παράμετρο ενός τέτοιου προγράμματος εκσυγχρονισμού των Μ113 και στη συνέχεια θα επεκταθώ στην τελική πρόταση μου.

1) Θωράκιση

α) ERA (Explosive Reactive Armor): 

Πλάκες όπως οι Blazer ή Kontakt-5 μπορούν να εξουδετερώσουν RPG-7 και παλαιότερα ATGM. 

Κόστος: $100.000. 

Βάρος: +500 -700 κιλά.

β) Spaced Armor (Toga-style): 

Διάτρητες πλάκες χάλυβα ή σύνθετα υλικά. Προστατεύει από HEAT βλήματα. 

Βάρος: +1 τόνος. 

Κόστος: Περίπου $100.000.

γ) Spall Liners: Εσωτερική επένδυση Kevlar για μείωση θραυσμάτων. 

Βάρος: +200 κιλά. 

Κόστος: Περίπου $50.000.

δ) Πυθμένας: V-shaped πλάκες για νάρκες (MRAP-style). 

Βάρος: +1 τόνος. Κόστος: Περίπου $150.000.

Μια τέτοια συνολική αναβάθμιση της θωράκισης θα είχε ως αποτέλεσμα προστασία από αντιαρματικά κατηγορίας όπως το RPG-29, IED έως 10 κιλά TNT, και πυρά διαμετρήματος 14,5mm. 

Όμως, το συνολικό βάρος ανεβαίνει στους 14 -15 τόνους, μειώνοντας την αμφίβια ικανότητα.

2) Κινητήρας και Κινητικότητα

α) Νέος Κινητήρας: 

Ένας Cummins 6CTA (350 ίπποι) ή εναλλακτικά ένας γερμανικός MTU 6V199 (400 ίπποι) θα βελτίωνε την ταχύτητα (70+ χλμ/ώρα) και τη μεταφορική ικανότητα. 

Κόστος: $150.000 - $200.000.

β) Ανάρτηση: 

Βελτιωμένες ερπύστριες και υδραυλική ανάρτηση (όπως στο M113A3) για να αντέχουν το επιπλέον βάρος. 

Κόστος: $50.000.

Το αποτέλεσμα θα ήταν αύξηση της αυτονομίας σε 500 - 600 χλμ., καλύτερη απόδοση σε ανώμαλο έδαφος, αλλά πιθανή απώλεια αμφίβιων δυνατοτήτων λόγω βάρους.

3) Ηλεκτρονικά και Οπλισμός

α) RWS (Remote Weapon Station): 

Πύργος όπως ο Samson (της ισραηλινής Rafael) ή ο Protector (της νορβηγικής Kongsberg) με πολυβόλο 12,7mm. ή πυροβόλο 25mm ή 30mm + πυραύλους Spike.

Κόστος: $200.000 - $300.000.

b) C4ISR: Ψηφιακά συστήματα επικοινωνίας, θερμικές κάμερες, και GPS. 

Κόστος: $100.000 - $150.000.

To όχημα με αυτά τα δύο (2) θα αποκτήσει ικανότητα νυχτερινής μάχης, ακρίβεια πυρός, και σύνδεση με δίκτυο πεδίου μάχης (network-centric warfare).

4) Ειδικές Προσαρμογές

Τηλεχειρισμός: Μετατροπή σε UGV με κάμερες και τηλεχειριστήριο (όπως στο Ισραήλ). 

Κόστος: $200.000 - $300.000.

Drones: Φορέας μικρών UAV για αναγνώριση. 

Κόστος: $100.000.

Τελικά μας συμφέρει?

Απάντηση: ΝΑΙ

1) Ελληνικός Στόλος 1.500+ M113.

2) Αναβάθμιση 300 - 500 Μ113 από ΤΟΜΠ σε επίπεδο ΤΟΜΑ για ρόλους πεζικού και μηχανοκίνητης υποστήριξης Α' γραμμής μέχρι να παραλάβουμε μέσα σε άλλα 5 χρόνια 300 - 500 ΤΟΜΑ νέας γενιάς και κατασκευής.

3) Το Κόστος: 

α) Το ελάχιστο ελαφρύ πακέτο εκσυγχρονισμού:

 

$750.000 x 500 Μ113 = $ 375 εκατομμύρια.

β) Εναλλακτικά το "βαρύ" πλήρες πακέτο εκσυγχρονισμού που όμως είναι το ιδανικότερο:

 

$1.2 εκατομμύρια x 500 Μ113 = $600 εκατομμύρια

Το πρόγραμμα εκσυγχρονισμού μέσω στρατιωτικών εργοστασίων και κάποιων ιδιωτικών εταιρειών θα ολοκληρωθεί γρήγορα. Οι 3 πρώτες 40αδες οχημάτων θα επιστρέψουν στις μονάδες πολύ γρήγορα.

Η αντοχή των 500 εκσυγχρονισμένων Μ113 θα είναι μέχρι το 2040 - 2045, με συντήρηση περίπου $20 εκατομμύρια ετησίως.

Θα πρέπει επίσης  να ξοδέψουμε 1 - 1,5 δις για προμήθεια 300 - 400 νέας γενιάς (5 εκατομμύρια/όχημα) ΤΟΜΑ που όμως από την αρχική παραγγελία τους μέχρι την υπηρεσιακή τους ένταξη να υπολογίζουμε 3,5 - 5 χρόνια.

Ο χρόνος μας πιέζει, οι οικονομικές μας δυνατότητες είναι συγκεκριμένες, η απειλή υπαρκτή, τα παιδιά που υπηρετούν πρέπει να μεταφέρονται με ασφάλεια και "Πενία τέχνας κατεργάζεται".

Επίσης δεν υπάρχει άλλη ανοχή σε "πολιτική ορθότητα" για κομματικές και δημοσιογραφικές ΜΠΟΥΡΔΕΣ.

Ακόμα κι αν τώρα βρισκόταν κάποια συμμαχική χώρα που να μας πρόσφερε 200 - 300 μεταχειρισμένα ΤΟΜΑ σε καλή τιμή, πάλι  ένα τμήμα του στόλου των Μ113 θα ήθελε εκσυγχρονισμό κι ας μην το αναβαθμίζαμε σε ΤΟΜΑ.

Σημαντικός αριθμός των Μ113 είτε σε επίπεδο ΤΟΜΠ είτε ως ΤΟΜΑ είτε ακόμα σε άλλους ρόλους υποστήριξης, θα συνεχίσουν αν υπηρετούν για άλλα 15 χρόνια. Κατά συνέπεια ένας αριθμός οχημάτων ΕΠΙΒΑΛΛΕΤΑΙ να εκσυγχρονιστούν πριν να έχουμε πάλι κάποια ανατροπή οχήματος ή άλλο ατύχημα.

Σε κάθε σενάριο εκσυγχρονισμού ο Ελληνικός στόλος των Μ113 έχει ανάγκη το ελάχιστο από 250 εκατομμύρια.